Л. Л. А вы?

Каб любіць – трэба ведаць, каб ведаць – трэба вывучаць, каб вывучаць – трэба зацікавіцца. Гэта як мінімум.

Наш гарадок утульна  размясціўся па абодва бакі рачулкі з экзатычнай назвай Ведзьма. Арыгінальны, аднак, тапонім – ваша імя ўласнае, пані Ведзьма! Абуджае фантазію, падштурхоўвае ўяўленне, нашэптвае паданні, падказвае здагадкі …
Першае ўзгадванне пра мястэчка Ляхавічы датуецца 1492 годам, і менавіта ад яго сёння мы лічым узрост нашага гарадка. Але гэта зусім не азначае, што раней тут нічога не было. Хутчэй за ўсё было і нават вельмі. За таўшчынёй стагоддзяў, за многімі пакаленнямі, за колішнімі завядзёнкамі штосьці знікла ў далёкім вымярэнні, штосьці прыхавана ў глыбіні часу, штосьці злёгку прыпудрана ягоным фірменным рэчывам, якое здольна рабіць нябачнымі цэлыя фрагменты мінулага, тым больш калі мінулае – далёкае. У лабірынтах памяці столькі белых плям…
У блізкім па адлегласці ад нас Капылі адну белую пляму пару гадоў назад ярка зафарбавалі, і горад пасталеў адразу на 268 гадоў. Аказалася, што яму не пад 750, а за 1010! Як здолелі «адкрыць Капыль»? А шукаць трэба (прашу не блытаць: не ашукаць, а менавіта шукаць). Давайце пашукаем і мы.
Адзін нераўнадушны зямляк адправіў у Інстытут гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі такі ліст: «У статутнай грамаце Тураўскай епархіі 6513 года (1005/1006 г.г.) гаворыцца, што па ўказанні кіеўскага князя Уладзіміра ў Тураве была арганізавана епіскапія: «…И придал к неи городы и погосты в послушание и священие и благословение держать собе Туровскои епископии; Пинск, Новгород, Городен, Слоним, Берестеи, Волковыск, Здитов, Небле, Степан, Дубровица, Высочна, Слуцк, Копыл, Ляхов, Городен, Смедянь…». У прыведзенай вытрымцы мяне цікавіць упамянуты ў грамаце Ляхаў. Ці не з’яўляецца ён пачаткам цяперашняга горада Ляхавічы? Узгаданыя там жа Слуцк, Капыль знаходзяцца на параўнальна невялікай адлегласці ад яго».
Такая вось гісторыя з гісторыяй. Магчыма – фантазія, домысел, невыключана – што «фірменнае рэчыва» часу не непаддымным слоем засыпала агучаны факт. Будзем чакаць адказу і шукаць далей, глыбей, настойлівей. Калі знойдзем, то Ляхавічы нашы пасталеюць амаль на паўтысячы – на 486 гадоў! Але нават і сёння ў свае 526 яны хаваюць у асабістай гісторыі безліч загадак і тайнаў. У абласным краязнаўчым музеі ў Брэсце сярод экспанатаў – макет славутай Ляхавіцкай фартэцыі, адной з самых магутных і непрыступных. Чаму б не паўтарыць яго ў большым, чым музейны варыянт, маштабе і не ўладкаваць на месца, дзе калісьці стаяла сапраўдная? Я не пра архітэктурнае збудаванне, на якое патрабуюцца вялікія сродкі, а на плод сумеснай працы гісторыкаў-мастакоў-умельцаў-зрэшты, гурткоўцаў. Мяркую, што гэта было б эфектна, прывабна, чароўна: на адным беразе Ведзьмы – крынічка, на другім, побач з памятным знакам на месцы былой фартэцыі – яе макет: знаёмцеся, землякі, дзівіцеся, турысты! Прыязджайце, госці дарагія! Наш адрас на планеце Зямля просты: 53°02, 630′  паўночнай шыраты, 26° 14, 992′ усходняй даўгаты – адным словам, цэнтр Еўропы.
…Іду па гарадскіх вулачках-завулках. Заплюшчваю вочы і ўсё роўна бачу любую дробязь знаёмага пейзажу. Бачу і тыя драўляныя домікі, якія напачатку 60-х гадоў мінулага стагоддзя мясціліся ўздоўж сённяшняй вуліцы Леніна, пакуль не саступілі месца шматпавярховікам. Бачу кнігарню на вуліцы 17 Верасня і непадалёк скульптурную кампазіцыю: жанчына адной рукой трымае дзіця, а на далоні другой – голуба. І ля гарадскога сквера латкі з марожаным і газіроўкай, і танцпляцоўку, адкуль вечарам па выхадных бясконца гучала «Королева красоты». Дарэчы, была ў нас раней і вуліца Замкавая, цяпер толькі завулак носіць гэтую назву.
Люблю свой горад ранейшы і сённяшні люблю. Атаясамляю яго з землякамі, якіх ведаю ці ведала, пра якіх чула, чытала. Атаясамляю яго з чыстай мелодыяй праваслаўных званоў і касцёльнага аргана, з мясцовымі легендамі і паданнямі, з непаўторным каларытам Ляхавіцкага строю, з уласным дзяцінствам і сталеннем, з дарослымі радасцямі, чаканнямі, марамі. Даўным-даўно ў школьным вымярэнні ў нас была папулярнай простая гульня-забава: нехта пісаў першыя літары слоў, іншы адгадваў гэтыя словы. Лягчэй за ўсё расшыфроўвалася Я. Ц. Л. Канешне, і вы зразумелі без цяжкасцяў: я цябе люблю…
Сёння, калі ўспомнілася гэтае даўняе, скарыстаюся ім і напішу: Л. Л. – люблю Ляхавічы.
А вы?
Вольга БАРАДЗІНА.